Moderne uitgave Orpheus in de dessa van Augusta de Wit makkelijker te lezen
De novelle Orpheus in de dessa van Augusta de Wit, ooit veel op scholen gelezen maar in de schaduw geraakt van andere koloniale werken als Oeroeg en Max Havelaar, is opnieuw beschikbaar. Uitgeverij kleine Uil en hertaler Rosanna Del Negro brengen het boek uit in hedendaags Nederlands.
Heruitgave
Rosanna Del Negro, afgestudeerd in Europese talen en literatuur, werkte met enthousiasme aan deze heruitgave: “Aan het begin van de 20e eeuw werden lange zinnen met veel bijvoeglijke naamwoorden geschreven, en de huidige lezer kan soms de focus kwijtraken – dat geldt dubbel voor jonge lezers.
Door een werk te ‘hertalen’ maak je het beter toegankelijk: zinnen zijn korter gemaakt en, om een simpel voorbeeld te noemen, ‘doch’ is hertaalt naar ‘maar’. “
In het boek ontmoet Willem Bake, een ingenieur in een suikerfabriek in koloniaal Nederlands-Indië, de Javaanse jongen Si-Bengkok die betoverend fluit speelt. Dankzij Si-Bengkok krijgt Bake inzicht in de Indische dessa (dorpsgemeenschap) en worden zijn westerse opvattingen tegen het licht gehouden.
Scholieren
De originele Orpheus in de dessa is talloze malen herdrukt en stond vaak op schoollijsten, waarschijnlijk omdat het niet zo dik is en er actie in voorkomt. Del Negro hoopt dat het opnieuw door scholieren wordt opgepakt, net als andere hertalingen uit de reeks van uitgeverij kleine Uil.
“De hertalingen, van Tijl Uilenspiegel tot werken van Couperus, voorzien duidelijk in een behoefte. Vooral op scholen is de reactie enthousiast, omdat de canon van de Nederlandse literatuur zo weer onder de aandacht komt.”
Elementen behouden
Bij het hertalen koos Del Negro zorgvuldig welke elementen behouden bleven, waaronder de eigenheid van De Wits taal: “Kenmerkend voor begin 1900 zijn neologismen: verzonnen nieuwe woorden. Die zijn behouden als ze de betekenis treffend weergaven, zoals ‘dronkenmanskoppigheid’ en ‘purperwolkjes’.
Verder hebben we nauwkeurig afgewogen of we bepaalde verouderde, en vaak beledigende termen, wilden laten staan of niet. Enerzijds wil je de tekst inclusiever maken, anderzijds zeker niet het koloniale verleden wegpoetsen.”
Augusta de Wit: een geëmancipeerde journalist
Augusta de Wit (1864–1939), geboren op Sumatra, koos in plaats van traditioneel een gezin stichten voor een carrière als journalist. Ze werkte voor Nederlandse en buitenlandse kranten, waaronder Utrechts Dagblad en NRC, waarvoor ze correspondent was in Berlijn, Parijs en Nederlands-Indië.
Del Negro: “De Wit was maatschappelijk betrokken en dat lees je vooral terug in haar journalistieke stukken. In deze novelle maakt zij thema’s zoals armoede en onrecht zichtbaar in de tragische levensloop van Si-Bengkok. Zijn verhaal onthult bovendien een andere laag: hij vertelt over goden, prinsessen en natuurwezens – een wereldbeeld dat belangrijk was voor de lokale bevolking, maar door de Nederlandse overheersers vaak terzijde werd geschoven. “
Orpheus in de dessa, Augusta de Wit. Uitgeverij kleine Uil, ISBN: 9789493323681, € 19,50 https://kleineuil.nl/boeken/orpheus-in-de-dessa-augusta-de-wit/
(Bron: Persbericht Rosanna Del Negro)
